توسط : تصاویر ثبت‌شده توسط وی. سالاری، وی. سشن، ال. فرانکل، دی. انگلیند، سی. سایمون و دی. اوبلاک و منتشرشده در مجله The Journal of Physical Chemistry Letters نشان می‌دهد که یک مطالعه جدید از سوی دانشمندان کانادایی، پدیده جالبی را به تصویر کشیده است: درخشش ضعیف و نامرئی‌ای که توسط موجودات زنده منتشر می‌شود و با مرگ آن‌ها به‌تدریج محو می‌گردد.
ممکن است این تحقیق در نگاه اول ماورایی به نظر برسد؛ اما پیش از آنکه تصور کنید بدن انسان یا جانوران هاله‌ای از نور دارند، پژوهشگران تأکید می‌کنند این موضوع به هیچ‌وجه جنبه عرفانی ندارد و صرفاً بخشی از زیست‌شناسی و فرآیندهای طبیعی بدن است.
به گفته دانیل اوبلاک، دانشیار دانشگاه کلگری و از نویسندگان این پژوهش، «ما در بدن خود متابولیسم داریم و در نتیجه‌ی آن نور تولید می‌کنیم. این موضوع چیزی فراتر از تولید انرژی در بدن ما نیست.»
این درخشش ظریف که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود، انتشار فوتون بسیار ضعیف (Ultraweak Photon Emission – UPE) نام دارد و به گفته پژوهشگران، می‌تواند در آینده سرنخ‌های ارزشمندی درباره وضعیت سلامت، میزان استرس و حتی تعریف زندگی به ما بدهد.
دانشمندان پیش از این می‌دانستند که موجودات زنده مانند انسان، حیوانات و گیاهان UPE تولید می‌کنند، اما این پژوهش اولین مطالعه‌ای است که تصاویر دقیقی از نحوه محو شدن این نور پس از مرگ را ثبت کرده است.
در این پژوهش که در The Journal of Physical Chemistry Letters منتشر شده و توسط برنامه ملی سنسورهای کوانتومی کانادا حمایت شده، UPE در موش‌های زنده و مرده با هم مقایسه شد.
UPE چیست؟
به گفته پژوهشگران، تمام موجودات زنده مقادیر بسیار ضعیفی از نور تولید می‌کنند. این نور نتیجه واکنش‌های شیمیایی در سلول‌ها به‌ویژه در فرآیند متابولیسم و استرس اکسیداتیو است. اوبلاک این موضوع را شبیه عملکرد چوب‌های شب‌تاب توصیف می‌کند؛ جایی که با ترکیب دو ماده شیمیایی، انرژی آزاد شده و بخشی از آن به‌صورت نور نمایان می‌شود.
وحید سالاری، یکی از نویسندگان تحقیق، در گفت‌وگویی توضیح داد: «این نور از تمام موجودات زنده – از انسان گرفته تا گیاهان و کشت سلولی – ساطع می‌شود.» به گفته او، شدت این نور بسیار کم است و در هر سانتی‌متر مربع، تنها ۱۰ تا ۱۰۰۰ فوتون در هر ثانیه منتشر می‌شود.
برای مقایسه، اوبلاک گفت: «یک لامپ معمولی در هر ثانیه میلیاردها میلیارد فوتون منتشر می‌کند. در حالی که این نور آن‌قدر ضعیف است که برای مشاهده‌اش نیاز به تاریکی مطلق و دوربین‌های فوق‌حساس است.»
ثبت درخشش زندگی و خاموشی پس از مرگ
در این پژوهش، دانشمندان با استفاده از دوربین‌های فوق حساس، نور بسیار ضعیف منتشر شده از بدن موش‌های زنده، موش‌های مرده و برگ‌های گیاهان آسیب‌دیده را ثبت کردند.
در موش‌های زنده، بیشترین نور از پوست ساطع می‌شد؛ در حالی که پس از مرگ، برخی اندام‌ها مانند کبد همچنان برای مدتی درخشش اندکی داشتند. اما سهم فوتون‌هایی که از اندام‌های داخلی به سطح پوست می‌رسیدند، کمتر از ۱۰ درصد کل نور ثبت‌شده بود.
۳۰ دقیقه پس از مرگ، درخشش کلی بدن به شدت کاهش یافت. برخی نقاط درخشان باقی مانده بودند که به گفته پژوهشگران، ناشی از گرمای بدن نبود. اوبلاک گفت: «اولین سؤال همه این است که آیا این نور همان گرمای بدن نیست؟» و پاسخ دانشمندان منفی است؛ چراکه موش‌ها در دمای کنترل‌شده نگهداری شده و همه در زمان ثبت تصویر دمای یکسان داشتند.
نور گرمایی که از اجسام گرم ساطع می‌شود، در طیف فروسرخ قرار دارد و به آن تابش جسم سیاه گفته می‌شود. اما آنچه در این پژوهش ثبت شد، در طیف فرابنفش-مریی-مادون قرمز نزدیک بود و ماهیت متفاوتی داشت.
کاربردهای احتمالی و تحقیقات آینده
به گفته دن ری‌سکین، کارشناس علمی، این تابش‌های ضعیف بسیار حساس‌تر از تابش‌های گرمایی بدن هستند. او این مقایسه را بیان کرد: «انگار یک بلندگو در حال پخش صدای بلند است و شما در همان فضا سعی می‌کنید صدای زمزمه‌ای را بشنوید.»
از نگاه پژوهشگران، مطالعات بعدی می‌تواند شامل بررسی UPE در گونه‌های خونسرد مانند مارها، ماهی‌ها و خزندگان باشد تا مشخص شود آیا الگوی درخشش و محو شدن در آن‌ها متفاوت است یا خیر. همچنین گرچه تاکنون UPE در انسان‌های زنده در نقاطی مانند دست، پیشانی و سینه ثبت شده است، هیچ پژوهشی درباره انسان‌های مرده وجود ندارد.
گیاهان هم می‌درخشند — به‌ویژه در زمان استرس
این تیم پژوهشی در بخشی از مطالعات خود، برگ‌های گیاهان را در معرض آسیب‌های مکانیکی و شیمیایی قرار دادند. شگفت‌انگیز آنکه افزودن بنزوکائین (یک مسکن موضعی رایج) به برگ آسیب‌دیده باعث افزایش شدید UPE شد؛ حتی بیشتر از زمانی که برگ در معرض پراکسید هیدروژن قرار می‌گرفت.
پژوهشگران هنوز دلیل قطعی این واکنش را نمی‌دانند اما احتمال می‌دهند که این مسئله با کانال‌های سدیمی و یا افزایش گونه‌های فعال اکسیژن مرتبط باشد.
از پزشکی تا کشاورزی
هرچند برخی ممکن است این نور را پدیده‌ای اسرارآمیز قلمداد کنند، پژوهشگران بر جنبه زیستی آن تأکید دارند. اوبلاک گفت: «این یک هاله انرژی یا نیروی عرفانی نیست، بلکه نتیجه زیست‌شناسی و شیمی بدن است.»
به باور دانشمندان، UPE در آینده می‌تواند به ابزاری کاربردی در پزشکی و کشاورزی تبدیل شود؛ از تشخیص غیرتهاجمی برخی بیماری‌ها مانند سرطان پوست تا ارزیابی وضعیت سلامت اندام‌ها پیش از پیوند و همچنین بررسی میزان استرس گیاهان در مزارع یا جنگل‌ها.
ری‌سکین در این‌باره گفت: «داشتن ابزاری برای تشخیص زنده بودن یک گیاه یا آغاز مرگ آن با سیگنالی روشن، بسیار ارزشمند است.»
او پیش‌بینی کرد در آینده، پهپادهایی در مزارع پرواز کنند که با سنجش این طول موج‌ها، سلامت گیاهان را پایش کنند.
با این حال، پژوهشگران تأکید کردند که این تحقیقات هنوز در مراحل ابتدایی است و برای تبدیل شدن به کاربردهای عملی، به مطالعات بیشتری نیاز دارد.
